Adli sicil kaydı, halk arasında “sabıka kaydı” olarak da bilinir ve bir kişinin kesinleşmiş mahkûmiyet kararlarının resmi olarak kaydedildiği devlet arşivini ifade eder. Adli sicil kayıtları, suç işleyen kişilerin adalet sistemiyle ilişkisini gösterir ve hem kamu düzeninin korunması hem de bireylerin geçmişine dair bilgi sağlanması açısından büyük önem taşır.
Ancak günümüzde adli sicil kaydı yalnızca “cezalandırma” aracı olarak değil, aynı zamanda bireylerin topluma yeniden kazandırılması sürecinde dikkatle yönetilmesi gereken bir kurumdur. Çünkü sabıka kaydı bulunan kişilerin iş, eğitim veya kamu haklarından yararlanma konusunda karşılaştığı zorluklar, toplumsal uyum açısından ciddi sonuçlar doğurabilir.
Adli Sicil Kaydı
Adli sicil kaydı, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ve 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu kapsamında düzenlenmiştir.
Bu kayıtta yer alan bilgiler, kesinleşmiş mahkeme kararlarına dayanır. Henüz yargılama aşamasında olan veya hakkında hüküm verilmemiş kişiler için adli sicil kaydı oluşturulmaz.
Adli Sicil Kanunu’nun 4. maddesine göre, adli sicil kaydına şu bilgiler işlenir:
- Kesinleşmiş hapis cezaları,
- Adli para cezaları,
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümler (şartlı olarak),
- Bazı güvenlik tedbirleri.
Bu kayıtlar, Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından merkezi sistemde tutulur.
Adli Sicil Kaydı ile Arşiv Kaydı Arasındaki Fark
Hukuki uygulamada sıkça karıştırılan iki kavram vardır: adli sicil kaydı ve adli arşiv kaydı.
Adli sicil kaydı, kişinin aktif cezai geçmişine ilişkin bilgilerdir.
Arşiv kaydı ise adli sicil kaydından silinen ancak belirli süre saklanmaya devam eden bilgileri içerir.
Örneğin, cezasını tamamlayan veya affa uğrayan bir kişinin kaydı adli sicilden silinir, fakat belirli süre boyunca arşivde tutulur. Bu kayıtlar yalnızca yetkili kurumlarca görülebilir ve kamuya açık değildir.
Adli Sicil Kaydına Kimler Erişebilir?
Kural olarak, her birey kendi adli sicil kaydını görebilir. Başkasının kaydına erişim mümkün değildir.
Ancak bazı özel durumlarda kamu kurumları da bu kayıtlara erişebilir:
- Mahkemeler ve savcılıklar,
- Kolluk kuvvetleri (polis, jandarma),
- Milli Savunma Bakanlığı (askerlik işlemleri için),
- Kamu kurumları (memuriyet atamaları için).
Vatandaşlar, e-Devlet üzerinden adli sicil kaydı sorgulaması yapabilir ve belge alabilir. Bu belge, genellikle “Adli Sicil Kaydı Yoktur” veya “Adli Sicil Kaydı Vardır” şeklinde düzenlenir.
Adli Sicil Kaydında Yer Alan Bilgiler
Adli sicil kaydında yalnızca belirli nitelikteki bilgiler bulunur. Bunlar:
- Mahkeme kararı (hangi mahkeme, hangi suçtan),
- Karar tarihi ve numarası,
- Verilen cezanın türü ve süresi,
- Cezanın kesinleşme tarihi,
- Cezanın infaz durumu (tamamlandı mı, ertelendi mi),
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı (varsa).
Bu kayıtlar, sadece kesinleşmiş kararlar üzerinden oluşturulduğu için, devam eden soruşturmalar veya beraat kararları adli sicil kaydına yansımaz.
Adli Sicil Kaydının Silinmesi
Adli sicil kaydı, belirli şartlar altında otomatik olarak veya talep üzerine silinebilir.
a) Cezanın infazının tamamlanması
Kişinin cezası tamamen infaz edilirse, adli sicil kaydı silinerek arşive aktarılır.
b) Af
Genel veya özel af çıkarılması hâlinde, suçun tüm sonuçları ortadan kalktığı için adli sicil kaydı da silinir.
c) Zaman aşımı
Bazı durumlarda, cezanın infazı üzerinden belirli süre geçmesi hâlinde kayıtlar arşivden de tamamen silinir.
d) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB)
HAGB kararları, beş yıllık denetim süresi sonunda başka bir suç işlenmezse adli sicil sisteminden tamamen silinir.
Adli sicil kaydının silinmesi için vatandaşlar Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne veya Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvuruda bulunabilir.
Adli Sicil Kaydının Sonuçları
Adli sicil kaydının varlığı, kişinin sosyal ve ekonomik yaşamında önemli sonuçlar doğurabilir.
Örneğin:
- Kamu görevlisi olma: Devlet memuru atamalarında sabıka kaydı sorgulanır. Bazı suçlar (zimmet, dolandırıcılık, terör, cinsel suçlar) memuriyete engel teşkil eder.
- Pasaport işlemleri: Ağır suçlardan ceza alan kişiler, belli süre pasaport kısıtlamasına tabi olabilir.
- Silah ruhsatı ve güvenlik izinleri: Adli sicil kaydı olanlar silah ruhsatı veya özel güvenlik kimliği alamaz.
- Özel sektör istihdamı: Bazı işverenler, iş başvurularında adli sicil belgesi talep eder.
Bu nedenle, adli sicil kaydı yalnızca cezai değil, sosyal bir yaptırım etkisine de sahiptir.
Adli Sicil Kaydında Hata Olursa Ne Yapılabilir?
Bazen mahkeme kararının yanlış işlenmesi veya cezanın infaz edilmiş olmasına rağmen kaydın silinmemesi gibi hatalar yaşanabilir. Bu durumda kişi, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne dilekçe ile başvurarak düzeltme talebinde bulunabilir.
Gerekirse idari yargı yoluna (iptal davası) da başvurulabilir.
Bu süreçte bir avukat desteği almak, hukuki sürecin hızlanmasını sağlar.
Adli Sicil Kaydı Nereden Alınır?
Adli sicil kaydı belgesi almak isteyen kişiler:
- e-Devlet Kapısı (www.turkiye.gov.tr) üzerinden,
- Cumhuriyet Başsavcılıklarının Adli Sicil Bürolarından,
- Yurt dışındaki Türk konsolosluklarından belge talebinde bulunabilirler.
Belge, genellikle şu amaçlarla alınır:
- İş başvuruları,
- Üniversite kayıtları,
- Vize veya yurtdışı işlemleri,
- Kamu kurumlarına yapılan başvurular.
Sonuç
Adli sicil kaydı hem ceza adalet sisteminin işleyişi hem de bireylerin hukuki güvenliği açısından büyük önem taşır. Ancak, cezasını tamamlayan kişilerin topluma yeniden kazandırılması ilkesi de unutulmamalıdır. Bu nedenle, kanun koyucu adli sicil kayıtlarının silinmesi ve arşivlenmesiyle ilgili düzenlemeleri insan haklarına uygun şekilde oluşturmuştur.
Adli sicil kaydı, cezalandırmanın ötesinde, bireyin geçmişine ilişkin hukuki bir belgedir. Ancak bu belge, toplumun güvenliğini korurken bireyin yeniden topluma entegrasyon hakkını da ihlal etmemelidir.
İzmir’de Profesyonel Hukuki Destek
Adli sicil kaydı, özellikle iş hayatı veya kamu hakları açısından büyük önem taşıyan bir konudur.
Eğer hakkınızda adli sicil kaydı varsa ve bunun silinmesi gerektiğini düşünüyorsanız, süreci doğru yürütmek için deneyimli bir avukattan profesyonel hukuki destek almanız son derece önemlidir.
Avukatınız, adli sicil veya arşiv kaydınızın silinmesi için gerekli başvuruları yaparak sürecin yasal sınırlar içinde sonuçlanmasını sağlayabilir.
Unutmayın: Her birey, cezasını çektikten sonra temiz bir sayfa açma hakkına sahiptir.
İzmir avukat hizmetlerimiz hakkında bilgi almak için hukuk büromuza başvurabilirsiniz.