Tekzip Nedir? Tekzip Yayınlatma Nasıl Yapılır?
Tekzibin kelime anlamı yalanlama demektir. Herkesin kişilik hakları mevcuttur ve bu haklar kanun tarafından korunur kişilerin bu hakları içerisinde şerefi onuru itibarı namusu özel hayatın gizliliği gibi tüm değerler ve buna benzer tüm unsurlar yer alır. Bu hakların korunması demek başka kişiler tarafından bu haklara saldırılmasına karşı güvence sağlanması demektir. Özellikle günümüzde çok yaygın olan sosyal medya, gazete dergi internet gibi yollarla kişi hakkında yayınların yapılması kişilik haklarına saldırıların yollarıdır. Bu gibi yollarla yapılan saldırılar kişilerin haklarını ihlal ederler Ve bu hak ihlalleri durumunda kanun hakları ihlal edilmiş olan kişilere bir cevap hakkı yani kendi haklarına karşı yapılan hatayı düzeltme imkânı gibi imkânlar sağlar. Kişiler buna yine aynı medya araçları vasıtası ile duyurma imkânına sahiptirler. Genel anlamıyla bu duruma yani hakları ihlal edilmiş kişilerin cevapta ve bir düzeltme de bulunmalarına tekzip denir.
Sonuç olarak tekzip bir haberin yalanlanmasıdır. Kişinin Kendisine karşı söylenilen sözleri veya kendisine yöneltilmiş olan kişilik hakkını ihlal eden herhangi bir haysiyeti Ve Şerefi aşağılayıcı bir yayını yalanlanması tekzip ile olur. Kısaca kişinin kendine yöneltilmiş ithamlara cevap hakkı diyebiliriz. Tekzip ile kişiye düzeltme ve cevap hakkının kullanılması ve bunun kamuoyuna açıklanması fırsatı verilir.
Tekzip Metni Nasıl Olmalıdır?
Teksin metni tekzibin içeriğini oluşturur. Bu metin içerisinde hakları ihlal edilen kişilerin bu ihlali oluşturan durumları belirtmesi ve ilgili cevapları yer alır. Bununla birlikte kişiler yayınlanan yazı içeriğinin doğru olmadığını da tekzip metin içerisinde açıklarlar. Hakkı ihlal edilen kişi teksin metni ile yöneltilmiş olan haksız yazının nasıl tekzip nedeni oluşturduğunu belirterek işin doğrusunu ne olduğunu söyleme imkânına sahip olurlar. Bunu yaparken tabi dikkat etmeleri gereken noktalar vardır. Hukuka aykırı bir davranış içinde bulunmamaları gerekir. Yani tekzip metni özenli ve hukuka aykırı davranış içermeyen bir şekilde yazılmalıdır.
Tekzibin Gereği Gibi ya da Hiç Yayımlanmaması Gibi Bir Durumda Ne Olur?
Tekzibin gereği gibi ya da hiç yayımlanmaması gibi bir durumun çeşitli sonuçları olabilir. Yayın sahibi tekzibi dikkate almayabilir. Tekzibin haksız bir şekilde ve kuralları uyumadığı için yayımlanmayacağı söz konusu olabilir. Eğer sürelere dikkat edilmezse yayından zarar gören kişi bizzat veya avukatı aracılığı ile bulunduğu yerin sulh ceza Mahkemesi’ne başvuracaktır. Bu başvuruda kişi veya kişinin avukatı mahkemeden bazı kararların verilmesini isteyecektir Öyle ki kişi veya avukatı tekzip metni hiç yayımlanmamış ise Bu metnin yayımlanmasına isteyebilir eğer tekzip metnin yayımı yapılmış ama kanuna uygun olarak yapılmamış ise yayımın kanun hükümlerine uygun olarak yapılmasını isteyebilir. Buna karşılık sus ceza hâkimi istemi üç gün içerisinde duruşma olmaksızın karara bağlayacaktır. Bundan sonra Yayından sorumlu olan kişi Tekzip metnini yayımlaması gerekir. Eğer bu kişi kesinleşmiş mahkeme kararı olmasına rağmen Tekzip metnini yayınlamaz ise adli para cezası ödemek zorunda kalır.
Tekzip Hakkının Kullanılması İçin Bir Hak Düşürücü Süre Var Mıdır?
Tek sap hakkının kullanılması için bir hak düşürücü süre vardır. Tekzip belirli bir zaman içerisinde yapılabilir. Tekzip süresi yayım tarihinden itibaren iki aydır. Eğer bu iki aylık süre sona ermiş ise yayıncı artık tekzibi yayınlamak zorunda kalmaz. Bu yüzden iki aylık sürenin geçirilmemesine dikkat edilmesi gerekir.
Tekzip Yazısının Gönderilmesinden Sonraki Süreç Nasıldır?
Tekzip yazısının gönderilmesi itibari ile sorumluluk yazının yayınlandığı yayından sorumlu olan kişiye geçer. Kanun hükmüne göre sorumlu kişi günlük süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarih itibari ile en geç üç gün içerisinde diğer süreli yayınlar değilse yazıyı aldığı tarih itibari ile üç günden sonraki ilk nüshada tekzip metni yayınlamakla yükümlüdür. Bu süre yazının alındığı tarih itibari ile başlar. Ayda bir yayın yapan dergiler için ise durum biraz farklıdır. Ayda bir yayın yapan dergiler sadece eksi için ayın ortasında yeni bir sayı yayınlayamazlar. Bu yüzden tekzip yazısı alındıktan sonra ilk sayı içerisinde bu metni yayımlarlar. Yayımı yapan kişi tekzip metni içerisinde herhangi bir değişim yapamaz. Metni aldığı gibi hiçbir ekleme veyahut düzeltme yapmaksızın yayınlayacaktır. Eklemenin ve düzeltmenin yapılması mümkün değil iken bunun ile birlikte herhangi bir şeyin çıkarılması da mümkün değildir. Sorumlu kişi tekzibi, tekzibin yapılmasına neden olan yayımın Yer aldığı sayfa içerisinde aynı puntolarla ve aynı şekilde yayınlamakla yükümlüdür. Yani tekzip metnini daha küçük bir ebatta vermesi kanuna uygun olmaz. Eğer bu kurala uymazsa tekzip usulüne uygun olarak yerine getirilmemiş sayılır.
Tekzip Yayınlatması Nasıl Yapılır?
Tek yayınlatılması için bir talebin olması gerekir. Bu talep yazılı olmalıdır yazılı olarak yayından sorumlu olan müdüre yayımın tarihinden itibaren iki ay içerisinde Tekzibin gönderilmesi gerekir. Kişi tekzibin oluşmasına neden olan konuyu iki aydan sonra görmüş olsa dahi hakkı zaman aşımına uğrar yani kişi hakkını kaybeder ve bu süreden sonra düzeltme ve cevabını yayınlatamaz. Eğer süreli yayın sadece bir yere değil de birden fazla yerlerde de basılmış ise tek sebep konu olan yazının yayınlanmış olduğu tüm baskılar da Tekzip yayımlanır. Ancak yayımlanmama ihtimali de vardır. Eğer hakkı İşler edilmiş olan kişi yayından dolayı zarar gördü ise hâkime başvuruda bulunabilir. Tekzip normal şartlar içerisinde sorumlu müdür tarafından yazının alındığı tarih itibari ile günlük süreli yayınlarda en geç üç gün içerisinde yayınlanır. Diğer süreli yayınlar söz konusu ise bu sürat eksi piyasasının alındığı gün itibari ile üç gün sonraki ilk nüshada yayımlanmak zorundadır. Eğer yayımlanmamış ise verilen bu sürenin bitiş tarihinden itibaren 15 gün içerisinde zarara uğrayan kişi bulunduğu yerdeki Sulh ceza hakimine yayının yapılması isteğiyle başvuruda bulunabilir. Bu durumda sus ceza hâkimi duruşma yapılmaksızın bu isteği değerlendirerek karara bağlar.
Tekzip Yoluna Kimler Başvurabilir?
Tekzip ile ilgili farklı kanunlarda farklı hükümler bulunmaktadır ancak genel olarak tekzibe başvuracak kimselerin ikiye ayrıldığı söylenebilir. Kendisi hakkında şeref ve haysiyetini ihlal edici yayın yapılmış olan kişi ve kişi hakkında gerçeğe aykırı yayın yapılmış olan kişi olarak ayırmak mümkündür. Bu durumların oluşması tekzip yayınla sonrasını isteyebilmek için var olması gereken koşullardır. Bu iki koşuldan birinin olması yeterlidir yani tekzip yoluna başvurabilmek için ikisinin aynı anda olması zorunlu değildir. Tek sebep başvurmak isteyen kişi ise bu iki durumu oluşturan yayımlardan zarar gören kişidir.
Tekzip ve Manevi Tazminat?
Teksin metnin yayımlanmasının sebebini oluşturan yayın hakkında manevi tazminat isteminde bulunulması mümkündür. Kanunda kusurlu ve hukuka aykırı bir fiil ile bir kişiye zarar verenin bu zararı gidermekle yükümlü olduğu hükmü bulunmaktadır. Buna göre manevi tazminatın oluşmasına neden olan koşulların gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Öyle ki kusuru bulunmalı, bir saldırı olmalı, saldırı hukuka aykırı olmalı ve bir zararın doğmuş olması gerekir. Yani mevcut durum bu şartlara göre değerlendirilmelidir. Şartların bulunmadığı halde manevi tazminat talebinde bulunmanın mümkün olmadığı söylenebilir.
Radyo ve Televizyon Yayınları Hakkında Tekzip Hakkı
Radyo ve televizyonların kuruluş ve yayın hizmetleri hakkında kanunun İlgili maddesinde tekzip ile ilgili hükümler yer almaktadır.
Düzeltme ve cevap hakkı başlığı altında bu hükümleri görmek mümkündür. Gerçek kişiler veya tüzel kişiler haklarında şeref ve haysiyetlerini ihlal edici veya gerçeğe aykırı yayın yapılması durumunda yayının yapıldığı tarih itibari ile 60 gün içinde düzeltme ve cevap yazısını medya hizmet sağlayıcıya gönderir. Tabi bu cevap yazısı üçüncü kişilerin hukuk tarafından korunan menfaatlerini aykırı olmamalıdır Ayrıca cevap yazısı suç unsuru içermemelidir. Medya hizmet sağlayıcılar ise yazıyı aldığı tarih itibari ile en geç yedi gün içerisinde bu cevap yazısını yayınlarlar. Ancak cevap yazısını yayınlarken dikkat etmeleri gereken bazı noktalar vardır. Medya hizmet sağlayıcılar cevap yazısı üzerinde hiçbir düzeltme ve ekleme yapmamalıdırlar. Bununla birlikte cevap ve düzeltme yazısını yazılmasını sebep olan yayının yapıldığı saatte ve programda bu cevap yazısını yayınlamaları gerekir. Ayrıca izleyicilerin kolaylıkla takip edebileceği ve anlamakta zorluk çekmeyeceği bir biçimde düzeltme ve cevabı yayınlamaları gerekir. Cevap yazısını izleyiciler kolaylıkla takip edebilmeli ve anlayabilmelidirler. Cevap yazsın yayınlanacağı program yayından kaldırılmış veya yayını ara verilmiş olabilir. Böyle bir durumda ise cevap hakkı yedi günlük süre içerisinde anılan programın yayın saatinde kullandırılması gerekir. Cevap hakkının kullanılmasına sebep olan yayın belirtilir.
Teksif hakkı yedi gün içerisinde yayınlanması halinde bu sürenin bitişiyle ilgili hükümlere aykırı şekilde yayınlanmış ise düzeltme ve cevabın yayınlandığı tarihten itibaren on gün içinde konu ile ilgili kişi mahkemede cevap ve düzeltmenin kanunda ki hükümlerine uygun olarak yayınlanması kararı verilmesi için istemde bulunabilir. Bu durumda yetkili ve görevli mahkeme ilgili kişinin ikamet ettiği yer Sulh ceza mahkemesidir. Eğer kişi yurtdışında ikamet ediyorsa yetkili ve görevli mahkeme Ankara Sulh ceza mahkemesidir.
Sulh ceza mahkemesinin karara bağlama süresi ile ilgili hükümler de kanunda yer almaktadır. Sulh ceza hâkimi ilgili kişi tarafından gelen istemi üç gün içerisinde duruşma yapılmaksızın karara bağlar. Bu karara karşı itiraz mümkündür. Kararın Tebliğinden itibaren yedi gün içinde yetkili asliye ceza mahkemesine itiraz edilebilir. Asliye ceza Mahkemesine karar tarihi de sulh ceza Mahkemesi ile benzerdir. Asliye ceza Mahkemesi yapılan itirazı üç iş günü içerisinde inceleyip kesin karara bağlar.
Medya hizmet sağlayıcılar tarafından düzeltme ve cevap yazısının yazının alındığı tarihten itibaren yedi gün içerisinde yayınlanması gerektiği kanun hükmünde yazıyordu. Bu yedi günlük süre hâkimin düzeltme ve cevabının yayınlanmasına karar vermesi durumunda eğer Sulh ceza hâkiminin kararına itiraz edilmemiş ise kararın kesinleşmiş olduğu tarihten itibaren başlar. Ancak bu süre Sulh ceza hâkiminin vermiş olduğu karara itiraz edilmiş ise asliye ceza Mahkemesi kararının Tebliği tarihinden itibaren başlar.
Hakkı ihlal edilmiş olan ve tekzip hakkını kullanmak isteyen kişi bu hakkını kullanmadan önce ölmüş olabilir. Böyle bir durumda ise kişinin tekzip hakkının kullanılması mirasçıları tarafından sağlanır. Ancak ölümün Kanun hükmünde yer alan üç günlük düzeltme ve cevap hakkı süresi içerisinde gerçekleşmiş olması gerekir. Eğer ölümü üç günlük düzeltme ve cevap hakkı süresi içerisinde gerçekleşmiş ise kalan düzeltme ve cevap hakkı süresine 30 gün eklenir.
Gerçek kişilerin veya tüzel kişilerinin kişilik haklarını ihlal eden yayından sorumlu olanlar kanun içerisinde belirtilmiştir. Öyle ki bu kişilerin haklarını ihlal eden niye hizmetlerinden doğan maddi ve manevi zarardan dolayı medya hizmet sağlayıcı kuruluş ile birlikte programın yapımcısı müştereken ve müteselsilen bu zarardan sorumlu olur.
Basın Kanununda Tekzip Nasıl Yapılır?
5187 sayılı Basın kanunu basın özgürlüğünü ve bu özgürlüğün kullanımını düzenleyen bir kanundur. Bu kanun içerisinde kişilerin haklarını ihlal eden yayınlara karşı tekzip hakkı düzenlenmektedir. Bu kanunda da Radyo ve televizyonların kuruluş ve yayın hizmetleri hakkında kanununda olduğu gibi tekzip hakkı düzeltme ve cevap başlığı altında yer alır. Belli aralıklarla yayımlanan gazete dergi gibi basılmış eserler ile haber ajansları yayınlarında kişilerin şeref ve haysiyetlerini ihlal eden veya kişilerle ilgili gerçek olmayan yayın yapılması mümkündür. Öyle bir durumda hakkı ihlal edilen kişinin düzeltme ve cevap yazısı sorumlu müdür tarafından yayımlanmak zorundadır. Bununla birlikte sorumlu müdür tekzip yazısı üzerinde hiçbir düzeltme ve ekleme yapmamalıdır. Günlük olan Belli aralıklarla yayımlanan gazete dergi gibi basılmış eserler ile haber ajansları yayınlarında sorumlu müdür yazıyı almış olduğu tarihten itibaren en geç üç gün içerisinde yayınlamalıdır. Ayrıca, süreli yayınlarda ise yazıyı aldığı tarih itibari ile üç günden sonraki ilk nüshada yayınlanması gerekir. Sorumlu müdür düzeltme ve cevap yazısını ihlal edici yayının yer aldığı sayfa bu sütunlarda aynı punto ve aynı şekli ile yayımlamakla yükümlüdür.
Bu durumda tekzip yazısı yazarken hakkı ihlal edilen kişiye de bazı sorumluluklar düşmektedir. Bu kişi zarar görmesinin ardından yayın tarihi itibari ile iki ay içerisinde düzeltme ve cevap yazısını göndermelidir. Bu düzeltme ve cevap yazısı suç unsuru içermemeli ve üçüncü kişilerin korunan menfaatlerine aykırı olmamalıdır.
Yazılacak olan tekzip yazısında, Bu yazının yazılmasına sebep olan eserin de belirtilmesi gerekir. Tekzip yazısı ilgili yazıdan uzun olamaz. Tekzip yazısına sebep olan eser 20 satırdan az yazı resim veya karikatür ise tekzip yazısı 30 satırı geçemez.
Kişiyi ilgilendiren süreli yayın birden fazla yere basılmış olabilir. Böyle bir durumda tekzip yazısı da eserin yayınlanmış olduğu bütün baskılar da yayınlanır. Böylece kişi düzeltme ve cevap hakkını İlgili eserin yayınlandı bütün baskılar da gösterebilir.
Tekzip yazısının yayımlanma süresi ile ilgili bilgiler yukarda söylenmişti. Bu süre içerisinde tekzip yazısının yayımlanmamış olması durumunda yayın için verilen sürenin bitmesinden itibaren 15 gün içinde tekzip yazısı talep eden kişi yayımın yapılmasını isteyebilir. Bununla birlikte Yayımın kanunda verilen hükümlere aykırı bir şekilde yapılması halinde ise yayım tarihinden itibaren 15 gün içerisinde bu kişi yayın yapılmasını isteyebilir. Cevap ve düzeltme yapılmasını isteyen kişi bunu bulunduğu yer Sulh ceza hakiminden talep edebilir. Sus ceza hâkimi Tekzip yazısının yayınlanmasını isteyen bu kişinin talebini üç gün içerisinde duruşma yapmaksızın karara bağlar.
Daha detaylı bilgi almak ve ceza avukatı İdil Su Aydın ile görüşmek için iletişim kanallarımızdan bize ulaşabilirsiniz.