Adli Sicil (Sabıka) ve Arşiv Kaydının Silinmesi

Adli sicil kaydı kesinleşmiş olan mahkeme kararlarına dayanılarak kişilerin ceza ve güvenlik tedbirleriyle İlgili bilgilerin kaydedildiği sisteme verilen isimdir. Adli sicil kaydını Suç kaydı olarak nitelendirmek mümkündür. Günlük hayatta duyduğumuz sabıka kaydı adli sicil kaydına karşılık gelir. Yani halk dilinde kullanılan sabıka kaydının ifade ettiği kavram adli sicil kaydıdır. Kişinin işlemiş olduğu herhangi bir suç sebebiyle bu kişiye hükmedilen cezanın veya kişiye hükmedilen güvenlik tedbirleri yaptırımının adli sicil kaydına işlenebilmesinin mümkün olması için Mahkeme kararının kesinleşmiş olması gerekir. Kesinleşmiş olmayan mahkeme kararları kişinin adli sicil kaydında yer almaz. Mutlaka kesinleşmiş bir karar olması gerekir. 2005 tarihinde kabul edilen 5352 sayılı adli sicil kanunu adli sicil kaydı ile ilgili hükümleri düzenlemektedir.

Adli Sicil Kaydı

Mahkeme tarafından kesinleşmiş ceza ve güvenlik tedbirlerinin kişinin mahkûmiyet ile ilgili bilgilerin otomatik işleme dâhil bir sistem kullanılarak toplanması, bunların sınıflandırılması, değerlendirilmesinin yapılması, olduğu gibi tutulması yani saklanması ve yeri geldiğinde en seri ve sağlıklı bir şekilde ilgililere bildirilmesi adli sicil kaydı içerisinde yer alır.

Adli Sicil Kaydının Tutulması

Eğer kişi hakkında Türk mahkemeleri veya yabancı ülke mahkemeleri tarafından kesinleşmiş Bir karar varsa bu karar adli sicilde tutulur. Hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunan kişinin adli sicil kaydının tutulması için Türk hukukuna göre tanınan mahkûmiyet kararı bulunması gerekir. Adli Sicil kaydında Türk vatandaşlarının kayıtlarının bulunmasının yanı sıra Türkiye’de suç işlemiş olan yabancıların kayıtları dâhil tüm adli sicil bilgileri adli sicil kaydında tutulur. Bu adli sicil bilgileri mahallinde bilgisayar ortamına aktarılmasını takiben adalet Bakanlığının adli sicil ve istatistik genel müdürlüğündeki merkezi adli sicilde tutulur.

Merkezi ve Mahalli Adli Sicillerin Görevleri Nedir?

Merkezi adli sicilin ve mahalli adli sicilin görevleri farklıdır.

Merkezi adli sicil, adli sicil kayıtlarının güncelleştirilmesi ile görevlidir. Bununla birlikte merkezi adli sicil, adli sicil kayıtlarının düzenlenmesi ve düzeltilmesi görevini de üstlenir. Merkezi adli sicil adli sicil kayıtlarının mahalli adli sicilleri ulaştırılmasını sağlamak ile yükümlüdür

Mahalli adli sicil bulunulan yerdeki adli sicil bilgilerinin bilgisayara girilmesi ile görevlidir. Bulunduğu yerin yanı sıra gerektiği takdirde diğer yerlere ait adres bilgilerini de bilgisayara girebilir. Mahalli adli sicil bu bilgilerin merkezi adli sicile aktarılması ile sorumludur. Bununla birlikte merkezi adli sicilden bilgilerin alınması ve ilgili şahıs ve kurumlara iletilmesi de mahalli adres ilin görevidir.

Adli Sicile Hangi Bilgiler Kaydedilir?

Adli sicile Türk mahkemelerinin vermiş olduğu kesinleşmiş mahkûmiyet hükümleri kaydedilir. Adli sicil kaydına Türk mahkemeleri tarafından yabancılar hakkında verilmiş olan kesinleşmiş mahkûmiyet kararları da adresi ile kaydedilir. Adli sicil kaydına hapis cezaları ile ilgili olarak hapis cezalarının ertelenmesi ile ilgili olarak adli para cezası ile ilgili olarak kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırıma mahkûmiyet durumuyla ilgili olarak belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma ile ilgili olarak bilgiler kaydedilir. Bu hükümlerin İçeriğini ayrı ayrı incelemek daha açıklayıcı olur.

Hapis cezaları ile ilgili olarak adli sicile kaydedilen kararlar: Adliye sicil kaydına hapis cezasına mahkûmiyet kararı kaydedilir. Hapis cezaları ile ilgili olarak koşullu salıverilme kararı koşullu salıverilmede denetim süresinin uzatılmasına ilişkin karar koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dair karar hapis cezasının infazını tamamlandığı hususu Adli sicile kaydedilir.

Hapis cezasının ertelenmesi durumu ile ilgili olan hususlar: hapis cezasının ertelenmesi durumunda denetim süresi, denetim süresinin yükümlülükleri uygun veya iyi hale olarak geçirilmesi dolayısıyla cezanın infaz edilmiş sayıldığı hususu, ertelenen hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine ilişkin karar Adliye sicil kaydına kaydedilir.

Adli para cezası ile ilgili olan durumlar: Adli para cezasına ilişkin mahkûmiyet hükmü, Adli para cezasının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu, Adli para cezasının tazyik hapsi yoluyla kısmen veya tamamen infaz edildiği hususu, Adli para cezasının tazyik hapsinden sonra kalan kısmının ödenmek yoluyla infaz edildiği hususu adli sicil kaydına kaydedilir

Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırma mahkûmiyet hali ile ilgili durumlar: kısa süreli hapis cezasına seçimde hiçbir yaptırım olarak kişiye adli para cezasına mahkûmiyet verilebilir. Bununla birlikte kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak güvenlik tedbirinin uygulanması hükmü verilmiş olabilir. Kısa süreli hapis cezasına seçimlik yaptırım olarak hüküm edilmiş olan güvenlik tedbirine gereklerini yerine getirilmemesi sebebiyle hapis cezasının infazına ilişkin karar olabilir. Kısa süreli öpüş cezasını seçimlik yaptırmalarını hükmedilen güvenlik tedbirinin değiştirilmesine ilişkin karar verilmiş olabilir. Bunların hepsi yine adli sicile kaydedilir.

Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma ile ilgili durumlar: Kasten işlenen bir suç sebebiyle hapis cezasına mahkûm yetinin kanuni sonucu olarak yoksun kalınan haklara cezanın ertelenmesi dolayısıyla getirilen istisna ilişkin karar adli sicil kaydında yer alır. Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma ile ilgili durumlardan bir diğeri de mahkûmiyet hükmü ile bağlantılı olarak verilen belli bir hak ve yetkinin kullanılmasının veya belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına ilişkin karardır bu karar adli sicile kaydedilir.

Adli sicil kaydında yer alacak bilgilerden bir diğeri de Türk Vatandaşı hakkında yabancı mahkemeden verilmiş ve bununla birlikte kesinleşmiş olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından durmuş olduğu hak yoksunluklarını ilişkin olarak Cumhuriyet Savcısı tarafından istenmesi üzerine mahkemece verilen karardır. Bu karar adli sicile kaydedilir. Ceza zamanaşımının da olduğunun tespitini ilişkin karar adli sicil kaydında yer alır. Genel veya özel af ilişkin kanun özel af ilişkin cumhurbaşkanlığı kararı adli sicile kaydedilir. Eğer kişilerin akıl hastalığı sebebiyle hükmedilmiş güvenlik tedbiri varsa bu tedbir ilişkin kararlar adli sicile kaydedilir

Adli Sicile Kaydedilmeyen Bilgiler Nelerdir/Adli Sicil Kaydında Neler Yer Almaz?

Bazı bilgiler adli sicil kaydında yer almaz. Kişilere ait bu bilgiler sabıka kaydı içerisinde değildir. Türk mahkemeleri tarafından verilmiş olsa dahi disiplin suçları ne ve sırf askeri suçlara ilişkin mahkûmiyet hükümleri adli sicile kaydedilmez. Yani disiplin suçları ve sırf askeri suçlara İlişkin mahkeme yetkileri sabıka kaydında görmek mümkün değildir. Türk mahkemeleri tarafından verilmiş olsa bile disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kararlar adli sicile kaydedilmez. Kişilerin sabıka kaydında disiplin hapsine ve tazyik hapsine ilişkin kararları görmek mümkün değildir. Bununla birlikte Türk mahkemeleri tarafından verilmiş olsa dahi idari para cezasına ilişkin kararlar sabıka kaydına işlemez.

Adliye Sicil Kaydında Yer Alan Diğer Bilgiler

Kamu davasının açılmasının ertelenmesi ilişkin kararlar hâkim ve Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından istenilmesi durumunda verilmek üzere adli sicile kaydedilir. Hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına ilişkin kararlarda hâkim veya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından istenmesi halinde verilmek üzere kaydedilir. Bunun için bazı durumlar söz konusudur. Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin kararların hâkim veya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından istenmesi durumu için bir soruşturma veya kovuşturma ile bağlantılı olması gerekir. Bir soruşturma ve kovuşturma ile bağlantılı olduğu durumda mahkeme hâkim ve cumhuriyet Başsavcılığı tarafından istenmesi durumunda verilmek üzere adli sicile kayıt yapılır.

Kişi hakkında karşılıksız yararlanma suçunda etkin pişmanlıktan yararlanması durumu ile ilgili olarak verilen kararlar adli sicile kaydedilir. Bu bilgiler adli sicilde bunlara mahsus bir sistem içerisinde yer alır. Eğer 15 yıl süre ile korunan kayıtlar varsa ancak bir soruşturma veya kovuşturmaya bağlantılı olarak Cumhuriyet Savcısı veya mahkeme tarafından istenmesi halinde verilebilir.

Adli Sicil Bilgileri Kimlere Verilir?

Adli sicil bilgilerinin verilmesi için kullanılış amacı belirtilmesi gerekir. Adres bilgilerinin kullanılış amacı belirtilmesinden sonra ilgili kişiye veya vekâletnamede açıkça belirtilmek koşulu ile vekili ne adli sicil bilgileri verilebilir. Adli sicil bilgileri kamu kurum ve kuruluşlarına kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına verilebilir. Adli sicil bilgileri yabancı devletler tarafından istenilen adli sicil bilgileri mütekabiliyet esasına göre verilir. Üzerinde durulması gereken nokta adli sicil bilgilerinin kullanılış amacının belirtilmesidir. Bu durumların hepsinde adres bilgilerinin kullanış amacı belirtilmesi suretiyle adli sicil belgeleri verilir.

Adli Sicil Bilgileri Nereden Alınır?

Adres bilgilerini verebilecek merciler Kanun hükmünde belirtilmiştir. Bu belirtilen mercilerden adres bilgileri alınır. Adliye sicil bilgileri mahalli adli sicillerde Cumhuriyet başsavcılıklarınca kaymakamlıklarca verilir. Bununla birlikte Adliye sicil bilgileri yurtdışında elçilik ve konsolosluklarca verilir.  Ben yurtdışından adliye sicil bilgilerine ulaşmak için elçilik ve Konsolosluklara ulaşılmadı gerekir. Adliye sicil bilgileri merkezi adli sicilde adalet bakanlığı adli sicil ve istatistik genel müdürlüğü tarafından verilir.

Adli Sicil Bilgilerinin Silinmesi Durumu

Adli sicil bilgilerim bazı durumlarda silinir. Ancak arşiv kaydına alınır. Adres bilgileri cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması durumunda adli sicil ve istatistik genel Müdürlüğünce silinir ve arşiv kaydına alınır. Adli sicildeki bilgiler ceza mahkemesinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikâyetten vazgeçme veya etkin pişmanlık durumunda da adli sicil ve istatistik genel Müdürlüğünce silinerek arşiv kaydına alınır. Bununla birlikte adres bilgileri ceza zamanaşımının dolması ve genel af durumunda adli sicil ve istatistik genel Müdürlüğünce silinerek arşiv kaydına alınır. Eğer ilgili kişinin ölümü gerçekleşirse Adliye sicil bilgileri tamamen silinir. Adli sicile kaydedilecek bilgiler arasında Türk Vatandaşı hakkında yabancı mahkeme tarafından verilmiş ve kesinleşmiş olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksun dokularına ilişkin olarak Cumhuriyet Savcısı‘nın istemi üzerine mahkeme verilen kararın yer aldığını söylemiştik. Buna göre adli sicile kaydedilen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri kesinleştiği tarih itibari ile mahkûmiyet kararında belirtilmiş olan sürenin geçmesi ile adli sicil ve istatistik genel Müdürlüğünce adli sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. Adli para cezasına mahkûmiyet hükümleri adli sicil kaydına alınmaz. Bu hükümler doğrudan arşive kaydedilir. Cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler de adli sicil kaydına alınmaz. Bu hükümler adres sicil kaydına alınmadan doğrudan arşive kaydedilir.

Arşiv Bilgilerinin İstenmesi Durumu

Arşiv bilgileri kişinin kendisi veya vekâletnamede açıkça belirtilmiş olmak koşuluyla vekili tarafından istenebilir. Ancak bu arşiv bilgilerinin kişinin kendisi veya vekili tarafından istenilmesi için arşiv bilgilerinin kullanılış amacı belirtilmelidir. Arşiv bilgileri bir soruşturma veya kovuşturma kapsamında Cumhuriyet başsavcılıkları hâkim veya mahkemeler tarafından istenebilir. Arşiv bilgilerinin yetkili seçim kurulları tarafından istenmesi mümkündür. Arşiv bilgileri özel kanunlarda gösterilmiş olan hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından istenebilir. Eğer kanunda açıkça belirtilmemişse kişi hakkında alınacak bir karar veya yapılacak işlem ile ilgili olarak kişinin bir yakınının adli sicil ve arşiv kayıtları istenemez. Bu bilgiler kişiye herhangi bir haktan yoksun bırakmak için dayanak olarak kullanılamaz. Yani arşiv bilgileri kişiyi bir Haktan yoksun bırakma amacıyla kullanılan bir dayanak oluşturmaz. 18 yaşından küçük olan kişiler ile ilgili adli sicil ve arşiv kayıtları ancak soruşturma ve kovuşturma kapsamında değerlendirilmek amacıyla Cumhuriyet Başsavcıları hakim veya mahkemeler tarafından istenebilir.

Adli Sicil ve Arşiv Bilgilerinin Gizliliği

Adli sicil ve arşiv bilgileri gizlidir. Bu bilgiler açıklanamaz. Görevliler adli sicil ve arşiv bilgilerini açıklayamazlar. Adli sicil ve arşiv bilgileri kanun hükümlerine göre verilen kişi kurum ve kuruluşlarca veriliş amacı dışında kullanılamaz.

Adli Sicil ve Arşiv Bilgilerinin Silinmesi

Arşiv bilgileri ilgilinin ölümü üzerine silinir. Adli sicil ve arşiv bilgileri anayasanın 76. maddesi ile Türk ceza kanunu dışındaki kanunlar içerisinde yer alan bir hak yoksunluğuna neden olan mahkumiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarih itibari ile silinir. Ancak bunun için bazı şartlar vardır. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararının alınması şartıyla 15 yıl geçmesi gerekir. Bununla birlikte yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması şartı aranmaksızın 30 yıl geçmesi gerekir. Bu durumların gerçekleşmesi şartıyla kanunlarda bir hak kaybına neden olan mahkumiyetler yönünden kaydın arşive alınma şartları oluştuğu tarihten itibaren adli sicil ve arşiv bilgileri tamamen silinir. Unutulmaması gereken nokta bir hak yoksunluğundan bahsettiğimiz kanunlar anayasanın 76. maddesi ile Türk ceza kanunu dışında olmalıdır Anayasanın 76. maddesi ilgili hükümleri taşımakla birlikte milletvekili seçilme yeterliliği başlığı altında düzenlenmiştir

Adli sicil ve arşiv bilgilerini silinmesi diğer mahkûmiyetler yönünden kaydın arşive alınma şartlarının oluştuğu tarihi itibari ile beş yıl geçtiği takdirde tamamen gerçekleşir. Adli sicil ve arşiv bilgilerini silinmesi fiilin kanun tarafından suç olmaktan çıkarıldığı durumlarda bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adli sicil ve arşiv kayıtları herhangi bir talebe gerek kalmaksızın tamamen gerçekleşir. Akıl hastalığı sebebiyle hükmedilmiş olan güvenlik tedbirlerine ilişkin kayıtlar infazın tamamlanması ile birlikte tamamen silinir.

Adli Sicil ve Arşiv Kayıtlarını Sorgulama Yetkisi Kime Verilir?

Adliye sicil ve arşiv kayıtlarını sorgulama yetkisi belirli kişilere verilmiştir. Bir suça ilişkin soruşturma ve kovuşturma kapsamında adli sicil ve arşiv kayıtlarında Mahkeme hâkim ve Cumhuriyet Başsavcılığı doğrudan doğruya sorgulama yapabilirler. Suça ilişkin soruşturma ve kovuşturma kapsamında kolluk ve diğer kamu kurum ve kuruluşları adliye sicil ve arşiv kayıtlarında sorgulama yapabilirler. Anca kolluk ve diğer kamu kurum kuruluşlarının adli sicil Ve arşiv kayıtlarında sorgulama yapabilmesi için adalet bakanının onayını almaları gerekir. Eğer kanun adliye sicil ve arşiv kaydı alınmasını Öngördüğü durumlar var ise kamu kurum ve kuruluşları ilgili kişiler hakkında adli sicil ve arşiv kayıtlarında sorgulama yapma hakkına sahiptirler. Ancak bu kamu kurum ve kuruluşları adalet Bakanlığının belirleyici usul ve esasları göz önünde bulundurmaları gerekir. Kişilerin de kendilerinde ilgili olan adli sicil ve arşiv kayıtlarına sorgulamaları mümkündür. Ancak bu kişiler adalet Bakanlığının belirleyici usul ve esasları göz önünde bulundurmalı ve güvenlik kimlik doğrulama araçlarını kullanmalıdırlar. Bunları yaptıkları takdirde adli sicil ve arşiv kayıtlarını sorgulayabilirler.

Adres Sicil Kayıtlarının Silinmesi İle İlgili Kararları Kim Alır?

Adli sicil ve arşiv kayıtlarının silinmesi ile ilgili kararları almak için adli sicil ve istatistik genel Müdürlüğü’nün teklifi ve bakan onayı ile üç Hâkim’den oluşan bir komisyon kurulur. Bu komisyon adli sicil versin kayıtlarının silinmesi ile ilgili kararları alır ve kanunla verilen diğer görevleri yerine getirir.