Boşanma süreci yalnızca duygusal bir ayrılık değil, aynı zamanda ekonomik bir ayrışma anlamına da gelir. Evlilik süresince edinilen malların kime ait olacağı, tarafların maddi haklarını doğrudan etkiler. Bu nedenle boşanmalarda en çok tartışılan konulardan biri mal paylaşımı davasıdır.
Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre mal paylaşımı, eşlerin evlilik boyunca edindikleri malların belirli kurallara göre bölüştürülmesi sürecidir. Bu paylaşımın hukuki dayanağı, TMK’nın 202–241. maddeleri arasında yer alan “edinilmiş mallara katılma rejimidir.”
Mal Rejimi Nedir?
Mal rejimi, eşlerin evlilik süresince sahip oldukları mallar üzerindeki haklarını düzenleyen hukuk sistemidir. Türk hukukunda 2002 yılı bir dönüm noktasıdır.
1 Ocak 2002’den önce yürürlükte olan mal rejimi:
- Mal ayrılığı rejimi (herkes kendi malının sahibidir).
1 Ocak 2002’den sonra yürürlükte olan yasal rejim:
- Edinilmiş mallara katılma rejimi (eşler evlilikte kazanılan mallarda ortak hak sahibidir).
Bu nedenle boşanma davasında mal paylaşımı yapılırken, evliliğin başlangıç ve bitiş tarihleri önem taşır.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
TMK madde 218’e göre, edinilmiş mallara katılma rejiminde her eş, evlilik süresince edinilen mallarda yarı oranda hak sahibidir.
Edinilmiş Mallar
Evlilik birliği içinde emek, gelir veya kazanç yoluyla elde edilen tüm mallardır.
Bunlara örnek olarak:
- Maaş, prim, ikramiye,
- Çalışma karşılığı alınan emeklilik ikramiyesi,
- Evlilik süresince alınan ev, araba, arsa,
- Banka hesaplarındaki birikimler,
- Hisse senetleri ve yatırım araçları.
Kişisel Mallar
Bazı mallar ise yalnızca bir eşe aittir ve paylaşım dışıdır.
Bunlar:
- Evlilik öncesinde edinilen mallar,
- Miras yoluyla veya bağışla gelen mallar,
- Manevi tazminat gibi şahsi haklardan doğan kazançlar,
- Kişisel kullanım eşyaları.
TMK madde 220:
“Eşlerden birinin kişisel malları, mal rejiminin sona ermesi hâlinde paylaşım dışı kalır.”
Mal Paylaşımı Davası Ne Zaman Açılır?
Mal paylaşımı davası, boşanma davasıyla birlikte açılamaz. Çünkü paylaşım yapılabilmesi için önce evliliğin sona ermiş olması gerekir.
TMK madde 225:
“Mal rejimi, boşanma kararının kesinleştiği tarihte sona erer.”
Bu nedenle mal paylaşımı davası, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra açılabilir. Dava açma süresi, boşanmanın kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıldır.
Mal Paylaşımı Davası Nasıl Açılır?
Mal paylaşımı davası, Aile Mahkemesi nezdinde açılır. Davacı, evlilik süresince edinilen malların yarısı üzerinde hak iddia eder.
Dava açarken gereken belgeler:
- Boşanma kararının kesinleşme şerhli örneği,
- Tapu kayıtları, araç ruhsatı, banka hesap dökümleri, maaş bordroları,
- Tanık beyanları veya yazılı deliller.
Mahkeme, her eşin katkı payını, edinme tarihini ve malın değerini inceleyerek adil bir paylaşım yapar.
Mal Paylaşımında Dikkate Alınan Unsurlar
Mal paylaşımında temel prensip, katkı oranına ve edinme zamanına göre değer tespitidir.
Mahkeme şu unsurları göz önünde bulundurur:
- Malın kimin adına kayıtlı olduğu,
- Malın edinildiği tarih,
- Edinim için hangi eşin gelirinin kullanıldığı,
- Malın evlilik öncesi veya sonrası elde edilip edilmediği.
Katkı Payı Alacağı
Eğer bir mal, diğer eş adına kayıtlı olsa da onun alınmasına diğer eş maddi veya manevi katkı sağladıysa, katkı payı alacağı doğar.
Örnek: Evlilik süresince kadın, ev masraflarını karşılarken erkek birikim yapıp ev almışsa, kadının ev üzerindeki katkı payı hakkı vardır.
Katkı payı alacağı, boşanma sonrası mal paylaşımı davasıyla talep edilir.
Mal Paylaşımı Nasıl Hesaplanır?
Mal paylaşımında esas alınan değer, malın dava tarihindeki rayiç değeridir.
Eşlerin katkı oranına göre şu formül uygulanır:
(Edinilmiş Mal Değeri – Borçlar) ÷ 2 = Her eşin payı
Örnek:
Evlilik süresince alınan bir evin değeri 2.000.000 TL, kalan borç 400.000 TL ise:
- Net değer: 1.600.000 TL
- Her eşin payı: 800.000 TL’dir.
Mal Kaçırma (Tasfiye Öncesi Devirler)
Boşanma sürecinde bazı eşler, mal paylaşımını engellemek amacıyla mallarını üçüncü kişilere devredebilir. Ancak bu tür işlemler, tasarrufun iptali davası ile geri alınabilir. Boşanma sürecinde eşin mal kaçırmak amacıyla yaptığı devir işlemi muvazaalı sayılır ve geçersizdir. Bu nedenle, mal kaçırma şüphesi varsa, avukat aracılığıyla tedbir talebi yapılması önemlidir.
Mal Rejimi Sözleşmesi (Evlilik Sözleşmesi)
Eşler, evlenmeden önce veya evlilik sırasında noterde mal rejimi sözleşmesi yapabilirler. Bu sözleşmeyle, yasal rejim olan “edinilmiş mallara katılma” yerine başka bir rejim seçebilirler:
- Mal ayrılığı,
- Paylaşmalı mal ayrılığı,
- Mal ortaklığı.
Bu sözleşme yapılmadıysa, yasal rejim olan edinilmiş mallara katılma otomatik olarak geçerlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
- Boşanmada kim daha fazla mal alır?
Yasal olarak her eş, edinilmiş malların yarısı üzerinde hak sahibidir. Kimin adına kayıtlı olduğu önemli değildir.
2.Evlilik öncesi alınan ev paylaşılır mı?
Hayır. Evlilikten önce alınan mallar kişisel maldır ve paylaşım dışıdır.
3.Mal paylaşımı davası boşanmayla birlikte açılabilir mi?
Hayır. Boşanma kesinleştikten sonra açılabilir.
4.Mal paylaşımı davası ne kadar sürer?
Dosyanın karmaşıklığına göre ortalama 1–2 yıl sürebilir.
5.Mal rejimi davası için zamanaşımı süresi nedir?
Boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıldır.
Sonuç
Boşanmada mal paylaşımı, yalnızca malların bölünmesi değil; aynı zamanda hakkaniyet, emek ve katkının korunması meselesidir. Her evliliğin dinamiği farklı olduğundan, doğru paylaşım için hem maddi delillerin hem de hukuki sürecin dikkatle yönetilmesi gerekir. Yanlış atılacak bir adım, yıllar sürecek davalara ve ciddi maddi kayıplara neden olabilir. Bu nedenle, mal paylaşımı sürecinde profesyonel hukuki yardım almak büyük önem taşır.
İzmir’de Boşanma Davalarında Profesyonel Hukuki Destek
Boşanma sonrası mal paylaşımı davaları hem duygusal hem de ekonomik açıdan zorlayıcıdır. Bir aile hukuku avukatı, sahip olduğunuz hakların korunmasını, mal değerlerinin doğru tespit edilmesini ve sürecin hızlı ilerlemesini sağlar. Uzman bir avukattan profesyonel hukuki destek almak hem paylaşımın adil yapılmasını hem de gelecekte doğabilecek uyuşmazlıkların önlenmesini sağlar.
İzmir boşanma avukatı İdil Su Ekmekçi iletişime geçerek mal paylaşım davaları ve tüm aile hukuku süreçleriniz için destek alabilirsiniz.